İthalatta Standart |

1980’lerden itibaren Türkiye’nin dışa açılması ve bu bağlamda ithalatını giderek libere etmesi ile 1995 yılında AT Gümrük Birliği çerçevesinde, AT ülkelerinden yapılan ithalatta gümrük vergi, resim ve harçlarının sıfırlanıp, üçüncü ülkelerden yapılacak ithalatta AT Ortak Gümrük Tarifesine uyma zorunluluğunun gelmesi ve benzeri nedenlerle, her geçen gün Türkiye ye ithali yapılan madde, mamul ve mahsüllerin sayı, tür ve nitelikleri artmaktadır.

Kuşkusuz bu noktada tüketicilerin korunması konusu gündeme gelmekte; ithal edilen malların uyulması zorunlu standartları için Türk Standartları Enstitüsü (TSE) tarafından madde, mamul ve mahsul’ün kontrolü yapılmaktadır. Nitekim Sanayi ve Ticaret Bakanlığının 25.03.1985 tarih ve 18795 sayılı resmi gazetede yayımlanan FKS-85/8-71 sayılı tebliği ile, mecburi Türk Standartları kapsamındaki madde ve mamullerin yurtiçi üretiminde olduğu gibi ithalatlarında da ait oldukları standartlara uygunluk şartı getirilmiştir. Koşulların yerine getirilmesi halinde, anılan kurum tarafından uygunluk belgesi verileceği de belirtilmektedir.

Diğer yandan 09.05.1988 tarih ve 19809 sayılı “Radyo ve Televizyon Alıcı Cihazlarının Standartlarına Ait Yönetmelik” te radyo televizyon, anten, uydu alıcısı gibi malların standartlara uygunluğunun tespiti için söz konusu malların, ithalinden önce TSE Kurumuna başvurularak “Standartlarda Uygunluk Belgesi” alınması gerektiği bilinmektedir. Yukarıda ki tebliğ ve yönetmelikten anlaşılacağı üzere ithalatta kalite denetimi yapma görevi Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından TSE’ye verilmiştir.

Başka bir değişle TSE burada taşaron bir firma niteliğindedir. Yurt içinde ve ülkelerarası gözetim faaliyetlerinde bulunabilecek gözetim şirketleri HTDM tarafından resmi gazetede yayımlanmaktadır. Bu gözetim şirketleri arasına TSE de alınmıştır. TSE yurt içinde belgelendirme gibi, yurt dışında da TSE markası belgelendirme yapmaktadır. İthal edilecek malın yurt dışında belgelendirilmesi yapılırsa, bu malın ülkemize gelişinde yeniden standartlara uygunluk kontrolü yapılmasına gerek kalmamakta, yurda geldiğinde yurt içinde ki TSE markalı bir mal gibi işlem görmektedir.

1. UYGUNLUK BELGESİ

İthal edilen mal gümrüğe gelip, Giriş Gümrük Müdürlüğünde tescili yapıldıktan sonra, söz konusu mal standartlara tabi ise muayene memuru denetiminde muayene ve deneylere yetecek miktarda numune alınır, eğer numune alınmayacak bir mal ise; TSE kurumundan iki kişi inceleme yapmak üzere gümrüğe gelir. Muayene ve deneyler sonunda, sadece beyanname kapsamındaki mallar için standart uygunluk belgesi alınır ve ithalat işlemlerine devam edilir.

TSE Kurumuna müracaat edilirken bu kurumca hazırlanmış matbu başvuru formlarına aşağıda sıralanacak belgeler eklenir:

Gümrük Giriş Beyannamesi
Proforma Fatura veya Orijinal Fatura
İthal Müsaadesi
Firmanın noter tasdikli imza sirküleri veya başvuru yapanın vekaletname örneği
Ücretlerin ödendiğini gösterir makbuzlar

İthalatta kalite denetimi yapılması zorunlu mal listesi Ekim 1992 tarihli itibariyle verilmiştir. Bu liste değişken olup, kalite denetimi yapılması zorunlu mallar artabilmektedir.

2. ŞARTLI UYGUNLUK BELGESİ

Mecburi uygulamada ki Türk Standartları kapsamında ki mallar için gümrüklerde mal yığılmasını önlemek amacıyla düzenlenir. Şartlı uygunluk belgesi incelemesi yapılan beyanname kapsamındaki kesinlikle ilgili standarda, teknik spesifikasyonlara veya TSE tarafından belirlenmiş kalite faktör ve değerlere uygunluğunu göstermeyip, firma beyan ve taahhüdüne istinaden düzenlenir. Bu belge, muayene ve deney sonuçlarının olumlu olması halinde uygunluk belgesine dönüştürülür. Şartlı uygunluk belgesi verilirken, firmadan aşağıda ki taahhütname alınır:

Şartlı uygunluk belgesi verilmiş ancak muayene ve deney sonucunda olumsuzluk saptanmışsa, durum mükellefe tebligatta bildirilir. Mükellef kendisine yapılan tebligat tebellüğ tarihinden itibaren 20 gün içinde bu karara itiraz edebilir.

3. BEYANA BAĞLI UYGUNLUK BELGESİ

TSE tarafından kalite denetimi yapılması gereken malları ithal eden kamu kurum ve kuruluşları, kamu ihtiyacı veya kamu yatırım projelerine istinaden ithalat yapan firmalar, üretim girdisi olarak ithalat yapan sanayiciler, ihracatı teşvik belgesine sahip olarak ithalat yapan firmalar, geçici ve bedelsiz ithalat yapan firmalar, parti büyüklüğü maddi veya ticari değer taşımayacak malları ithal eden firmalar; bu durumlarını beyan ederek belgenin amaç dışında kullanılmayacağı taahhüdüyle birlikte sadece başvurulan beyanname kapsamı mal için söz konusu belgeyi alabilirler. Beyana bağlı uygunluk belgesi verilirken, firmalardan aşağıdaki taahhütname alınır:

4. SÜREKLİ UYGUNLUK BELGESİ

Üretim girdisi olarak sürekli aynı ülkeden, aynı sınıf, tip veya türde ithal sanayiciler veya aynı malı belirli bir plan program çerçevesinde sürekli olarak kamu ihtiyacı için ithalat yapma durumunda olan firmalar, bu durumları beyan ve taahhüt etme durumunda, bu belgeyi alabilirler. Bu belge, 2 aylık süre için düzenlenir ve süre sonunda yenilenmesi mecburi olan ve sadece ekindeki onaylanmış liste muhteviyatı mallar için geçerlidir.

5. ÖZEL ŞARTLARA UYGUNLUK BELGESİ

Anten, anten yükselticisi, radyo frekans kablosu, radyo frekans bağlayıcısı, ortak anten tesisi, uydu anten alıcısı, radyo ve televizyon cihazları, yardımcı ve alıcı cihazların ithalatında, ilgili standarda veya belirlenen kalite faktör ve değerlere uygunluğu göstermek amacıyla düzenlenen belgedir. TSE kurumuna müracaat için, müracaat için aşağıda verilen belgeler eklenir: